YENİ/YENİLENEN İNSAN MODELİ” (BÖLÜM-11) “NAMAZ KAHRAMANLIĞINA” ADAY YENİ / YENİLENEN İNSAN

YENİ/YENİLENEN İNSAN MODELİ” (BÖLÜM-11)

“NAMAZ KAHRAMANLIĞINA”

ADAY YENİ / YENİLENEN İNSAN

GİRİŞ:

KIRIK TESTI : NAMAZI HİSSETMEK İÇİN NE YAPTINIZ? _ (05 HAZİRAN 2006)

“Şayet, namaz kahramanlığına adaysanız,

sizi o ufka taşıyacak bütün argümanları kullanmayı ihmal etmemelisiniz.

Hangi ses, hangi soluk sizi şahlandırıyor ve kalbinizi coşturuyorsa, bir kere değil, belki yüz kere aynı vesileye başvurmalısınız.

Belki bir kitabı onlarca kez okumalı,

bir kaseti birkaç kere dinlemeli,

bir büyüğün sözlerine defalarca kulak vermeli

ve oturup kalkıp hep gözünüzü diktiğiniz hedefi düşünmelisiniz.

“Olmuyor!” diyerek, yoldan dönmeyi asla aklınıza getirmemeli

ve kat’iyen aceleci davranmamalısınız.

Unutmamalısınız ki, bu yolda belki senelerce sular gibi çağlayacak, pek çok kayaya çarpacak, ama her an biraz daha arınacak ve sonunda ummana ulaşacaksınız.

Niyetinizin derinliği ve gayret ü himmetinizin yüceliği nisbetinde

ötede siz de herbiri bir namaz aşığı olan “ilkler”in hemen arkasında yerinizi alacaksınız.”

***

BAŞYAZI MÜZAKERESİ

İSTİFADE EDİLEN KAYNAKLAR:

1-NAMAZ_ 1994 TEMMUZ SIZINTI BAŞYAZI   (YEŞEREN DÜŞÜNCELER)

 

NAMAZ, “ALLAH’A YAKINLIĞIN AYRI BİR ÜNVANI”

Namaz, “Allah’a yakınlığın ayrı bir ünvanı”

Namaz, “Kulluk düşüncesine kilitlenip ömrünü Hakk karşısında geçirme..”

Namaz, ”Gaye ile hemhudut en büyük vesilelerden biri”

Namaz,  “Çok farklı derinlikleri bulunan bir ibadet”

Namaz, “kulun en büyük ibadeti“

Namaz, “kulun içinde köpüren tasavvur ve tahayyüllerden daha sıhhatli ve engin bir hali..”

Namaz, “günde birkaç defa, sırlı ve sihirli hareketlerle düşünce ve hülyalarımızı besleyen”

Namaz, “her zaman bizi mâverâîliğe taşıyabilecek bir yol ve bir menfez”

Namaz, “buudlarımız dışında bir uhrevîleşme ve ebedîleşme temrinâtı”

Namaz, “gönüllerde gizlenen, gizlenip kenzen bilinen o ezelî güzellik ve bütün vâridâtların kaynağını, buudlara sığmayan derinlikleriyle bir kere daha fâş eder.”

Namaz, “Müminin miracı,”

Namaz, Müminin “Mirac yolunda ışığı-burağı..”

Namaz, “Mümini, “arşiyeler gibi döndüre döndüre sonsuzluğun semâlarında dolaştıran”

Namaz, “Mümini, “götürüp tâ melekler âlemine ulaştıran mirac enginlikli mübarek ibadet”

Namaz, Mümini, “alır ummâna taşıyan”

Namaz, “Mümini “sürekli başlangıçla son arasında dolaştırır”

Namaz, müminin “ribati”

Namaz, “yollardaki inanmış gönüllerin sefinesi-peyki-uçağı.”

Namaz, inanmış gönüllerin “en son otağı“

Namaz, kurbet ve vuslat yolcusunun “ötelere en yakın karargâhı“

Namaz , “insana yitik cennet adına bir hasret ve bir dâussıla sesi verir,“

Namaz ile inanmış gönül “Kıyamet gününde, ak alınlı, aydın bakışlı”

Namaz ile inanmış gönül “secde ve abdest uzuvlarındaki emarelerle öndekilerden de önde”

—

NAMAZLA, “BÜTÜN RÛHÎ MELEKELERLE KIVAMA ERİLMEYE ÇALIŞILIR.”

Namazla, “gece-gündüz sırlı bir taksime tâbi tutulur.“

Namazla, “Hayat, ibadet eksenli bir zaman anlayışına göre tanzim edilir..”

Namazla, “davranışlarımızın, Hakk murâkabesi altında hüsn-ü cereyanı sağlanır”..

Namazla, “ibadet dışı hareketlerimiz de, ibadet halini alır.. ibadet rengine bürünür..”

Namazla, “yeryüzündeki fâni hayatımız göklerdekilerin rengiyle tüllenmeye başlar.”

Namazla, “Dünyevî gürültüler veya umûmî sükût içinden ezanın taşacağı an, saatlerin ibreleri, güneşin yer değiştirmesi, cami çevresindeki sesin-soluğun çoğalması ve her yanda ebediyet heyecanının yaşanması,”

Namazla, “dünya-ukbâ arası bir berzah yaşanıyor gibi buudlarımızı aşan sözler duyulmaya başlar..”

Namazla, “düşüncelerin yeni bir mecrâ arayış manevraları başlar..”

Namazla, “biraz sonra gerçekleştirilmesi plânlanan ibadet adına metafizik gerilim ve konsantrasyon aranır”

Namazla, “bütün rûhî melekelerle kıvama erilmeye çalışılır.”

Namazla, “bir ümit ve bir vuslat duygusuyla tüllenir.”

Namazla, “azamet ve heybet buğulu, kemmiyet ve keyfiyetleri aşan bir his tûfânı ve bir duygu anaforu yaşanır.”

Namazla, “hep söylenemez şeyler beyan ufkumuzu sarar..”

Namazla, “ifadesi imkânsız hisler ruhumuza garip bir mûsıkî fısıldar..”

 Namazla, “gündelik lisana sığmayan engin duyuşlar, düşünüşler benliğimizi işgal eder..”

 Namazla, “maddî aklın, mücerret mantığın sınırlarını aşan gaybûbet renkli bir fetânet, peygamber çizgisindeki meâdî bir düşüncenin kapılarını aralar.“

—

ABDEST, “NAMAZ YOLUNDA İLK TEMBİH”

Namaz, “günde beş defa kendimizi içine salıp yıkanacağımız bir çay gibi”

Namaz, “her dalışımızda bizi hatalarımızdan bir kere daha arındırır”

Namaz; “elleri, yüzleri tertemiz, vicdanları göktekilerin iç âlemleri kadar nezih olmanın yolu”

Abdest, “namaz yolunda ilk tembih”

Abdest, “namaz yolunda en birinci hazırlık”

Abdestle “gerçekleştirilen ilk gerilim bir kıvama erme cehdi“

Abdestle, inanmış gönül “bedeni nâpâk şeylerden ve sezildik-sezilmedik menfîliklerden arınır”

— 

EZAN, “ÂDETA HAREM DAİRESİNE ALINMA DAVETİ”

Ezan “namaz yolunda ikinci uyarı“

Ezan namaz yolunda önemli bir “metafizik gerilimi yolu”

Ezanla, inanmış gönül “vicdan ve tasavvurlarını dinler”

Ezan, “âdeta harem dairesine alınma daveti,”

Ezan, “ruhumuzun derinliklerinde bizi konsantrasyona hazırlayan ledünnî bir ses”

Ezan, “duygularımız üzerine inip-kalkan bir mızrap”

Ezan, “her zaman ötelerle aramızdaki tepelerin arkasından birdenbire zuhur eden bir ay..”

Ezan, “yıldırımlar gibi gürler ve bir anda arzî olan nazarlarımızı semâya çevirir..”

Ezanla, “her yanda şadırvanlar gibi ince ince çağlayan, şelâleler gibi ihtişamla coşan yepyeni ilâhî bir fasıl başlar..”

Ezan, “ruhlarımıza dünyanın en enfes, en çarpıcı ve en diriltici mûsıkîsini boşaltır.”

Ezan, “bizi çağrışımların atlas iklimine çeker”

Ezan, “gönüllerimize aydınlık çağların büyülerini fısıldar.”

Ezan, “Zaman üstülüğe açık hayallerimizi, tarihin değişik dönemeçlerinde kaybettiğimiz şeyleri bulup, getirip iâde etmekle coşturur..”

Ezan, bize “her defasında bize taptaze bir demet ses, bir demet şiir, bir demet âhenk bahşeder.”

Ezanı, “her zaman, bir mûsıkî banyosu alıyormuşçasına bütün benliğimizle duyar”

Ezanla, “her duyuşumuzda, bilemediğimiz bir büyü ile bir başka tat, bir başka letâfet, bir başka hazza uyanırız.”

Ezan, çok defa bizde, “bir sihirli helezonla göklere doğru yükseliyor veya bir balonla çok yukarıda dolaşıyormuş gibi bir his uyarır.”

Ezanla, “İnsan o dakikalarda ruhunun derinliklerine inip vicdanını dinleyebilse..”

Ezanla, inanmış gönül “ne keşfedilmedik mânâların içine aktığını ve kendi derinliklerinde ne çağrışımların kaynaştığını duyacaktır!”

Ezanla, inanmış gönül için ne nurlu ve hislidir!… “Eğer usûlüne uygun ve vicdanın sesi, soluğu olarak icrâ ediliyorsa”

Ezan dakikaları, inanmış gönül için ne nurlu ve hislidir! “göklerin nûra gark olduğu, ruh-i revân-ı Muhammedî’nin şehbal açtığı ve lisan-ı Ahmedî’nin arz u semâyı çınlattığı” dakikalar

Her ezan vaktinde, “Her zaman kendini yenileyip kalbî ve rûhî hayatı itibâriyle taze kalabilen canlı vicdanlar, onun ilk gökten indiği dönemin halâvet ve tarâvetini duyar“

Her ezan vaktinde, Her zaman kendini yenileyip kalbî ve rûhî hayatı itibâriyle taze kalabilen canlı vicdanlar, “minarelerden yükselen sesin içinde peygamberlerin çağrılarını dinlerler..”

 Her ezan vaktinde, Her zaman kendini yenileyip kalbî ve rûhî hayatı itibâriyle taze kalabilen canlı vicdanların “gönlünde meleklerin tekbir, tehlil, şehadet korosuna erer..”

Her ezan vaktinde, Her zaman kendini yenileyip kalbî ve rûhî hayatı itibâriyle taze kalabilen canlı vicdanlar “ âdeta Cibrîl’in dirilten nefeslerini, İsrâfil’in hayat veren soluklarını duyar gibi olurlar.”

Ezanla, “namaz dışı gerilim ve doyum tamamlanır”

…

ve “Mescide doğru yürüyüş, yol mülâhazası, akordasyon hep birer kıvama erme cehdi…”

…

İLK NAFİLE NAMAZ VE KAMET, “İLÂHÎ RAHMET ESİNTİLERİNİN RUHLARI KUŞATMA FASLI”

İlk nafile namaz ve kamet, “henüz farzla gerçek kurbet enginliklerine açılmadan evvel, ılgıt ılgıt ilâhî rahmet esintilerinin ruhları kuşatma faslı”

İlk nafile namaz ve kametle, “o dakikaya kadar adım adım derinleştirilen konsantrasyon bir kere daha kontrol edilir”

İlk nafile namaz ve kametle, “nihâî huzura ait teveccüh ve temkin bir kere daha gözden geçirilir”

İlk nafile namaz ve kametle, “miraca yürünüyor gibi namaza yürünür.”

İlk nafile namaz ve kametle, “O âna kadar gönlümüze çarpan, insanî yanlarımızı alarma geçiren”

İlk nafile namaz ve kametle, “bizi ebedî mihrabımıza yönlendiren ses, söz ve davranışlar, vicdan tellerinde gönlümüze ait hakiki nağmeleri bulabilmek için bir akort ameliyesi gibi”

ilk kılacağı namazla inanmış gönül “özündeki sesi-soluğu bulmaya çalışır”..

ilk kılacağı namazla inanmış gönül “ancak cemaatle gerçekleştirilebilecek büyük hareketin startını beklemeye koyulur.”

—

KIYAM, HÜLYALI GÜNLERİNİN FECİR TEPELERİNE BENZER.”

Her namaza duruşta, Kendini, namazın mirac buudlu havasına salan hemen herkes için o, “cennet dönemlerimizin ve ötedeki cennetlerin nazlı, hülyalı günlerinin fecir tepelerine benzer.”

Her namaza duruşta, Bizler, his dünyamızın vüs’ati ölçüsünde, “cennet güzelliklerinden tâ bizim altın çağlarımıza uzanan bütün bir ışık kuşağının safvetini, sükûtunu yudumlar ve neşeyle geriniriz.”

Her namaza duruşta, Bizlerin, “dünyanın binbir dağdağasıyla dağınıklığa uğramış zihinlerimiz toparlanır..”

Her namaza duruşta, Bizler, “başkalarının yaşadıkları hayatla bizim ömürlerimizi aynı anda duyar ve yaşar, kevser yudumluyor gibi içimizde binbir lezzet ve mutluluğun hatıralarını buluruz.”

Her namaza duruşta, “ruhlarımız cismâniyetin kasvetli atmosferinden sıyrılır”

Her namaza duruşta, “gönül dünyamız bir kere daha vuslat mülâhazasıyla köpürür.”

 Her namaza duruşta,  ruh ve gönül erleri “hiç olmazsa her gün birkaç kez, ezel ve ebed arası gelir-gider..”

Her namaza duruşta, ruh ve gönül erleri “sık sık geçmişi geleceği birden düşünce menşurundan geçirir.”

Her namaza duruşta, ruh ve gönül erleri “geçmiş gibi görünen zamanın altın dilimlerini, geleceğin ümitle tüllenen yemyeşil zümrüt tepeleriyle bir arada temâşâ eder..“

Her namaza duruşta, ruh ve gönül erleri , “Tıpkı rüyalarda olduğu gibi mesafeleri aşar.. zamanüstü âlemlerde dolaşır.”

Her namaza duruşta, ruh ve gönül erleri , “fevkalâdeliklerin bütün zevklerini duyar..”

Her namaza duruşta, ruh ve gönül erleri , “duygudan duyguya, fikirden fikire geçer..”

Her namaza duruşta,bizler , “her ânı, ayrı bir marifet, ayrı bir muhabbet ve ayrı bir zevk tûfânı içinde geçiririz.”  (Bu mülâhazalar irfan ufku bu noktaya ulaşanlar içindir.)

—

—

RUH VE GÖNÜL NAMAZLAŞINCA

Ruh ve gönül namazlaşınca, “artık bu nûrânî keyfiyet evirir-çevirir, her zamanki amelimizin yerine kendi âhengini, kendi şiirini ve kendi semâvîliğini getirir ikâme eder.“

Namaz Ufku, “İnsan ruhunun, duyuş ve sezişleriyle şuhud ve vücudu aşıp ulaştığı gayb noktası“

Namaz, onu duyan ruhların “bütün hasretlerini, hicranlarını ve dâussılalarını söyler. Rükünleriyle söyler, içindeki Kur’an’la söyler, duâlarla söyler.“

Namaz, “kalbin itmi’nânını, söyler. Rükünleriyle söyler, içindeki Kur’an’la söyler, duâlarla söyler;

Namaz, “insanî duyguların revh u reyhânını”, söyler. Rükünleriyle söyler, içindeki Kur’an’la söyler, duâlarla söyler.

Namaz, “varlığın ezelî serencâmesini, yıldızların yeryüzünü temâşâsını, göklerin sırlarını” söyler. Rükünleriyle söyler, içindeki Kur’an’la söyler, duâlarla söyler

Namaz, “ukbânın ışıklarını, cennetin yamaçlarını, yamaçlarda salınan ağaçlarını, ağaçların altında her zaman çağlayan ırmaklarını söyler..” Rükünleriyle söyler, içindeki Kur’an’la söyler, duâlarla söyler

Namaz, “söyler ve söylediklerini yepyeni bir edâ ve üslupla ruhlarımıza kevserler içiriyor gibi tekrarlar...”

—

RÜKÛ, HAKK KARŞISINDA İKİ BÜKLÜM OLMA MÂNÂSINDAKİ BUUDUYLA, BÜTÜN KADDİ BÜKÜLMÜŞLERDEN BİR SES ALIR

Kıyamdan sonra, kulluğa kilitli bu sadık bendeler, rükû kürsüsünden “saf ruhlarının heyecanlarını, haykırmak isterler.“

Kıyamdan sonra, kulluğa kilitli bu sadık bendeler, rükû kürsüsünden “müstakîm düşüncelerinin ra’şelerini” haykırmak isterler.

Kulluğa kilitli bu sadık bendeler, rükû kürsüsünde “Azamet ve ceberûtun, rahmet ve lütfun halitasından hasıl olan bir duyguyla ve heybete bürünmüş bir edâ içinde âdeta bir asâ gibi bükülürler..”

Kulluğa kilitli bu sadık bendeler, rükû kürsüsünde “bükülür ve iliklerine kadar işleyen bir kulluk şuuruyla hep ilâhî azameti mırıldanır..”

Kulluğa kilitli bu sadık bendeler, rükû kürsüsünde “bir kısım gök sakinlerinin Allah’a yöneliş üslupları sayılan rükû ile “Hazîratü’l-Kudsiün kapılarını zorlar..”

Kulluğa kilitli bu sadık bendeler, rükû kürsüsünde “o kapıların aralanması ölçüsünde kendi rûhî âlemlerinin derinliklerine kavuşurlar.”

Namazda rükû, “kıyamdan bir adım daha ileride üzerimize nefehâtını salar,”

Namazda rükû, “ruhlarımıza hayattan daha güzel, cismânî zevklerden daha enfes ve bu sınırlı dünyada gerçekleştirilmesi imkânsız bir rüyadan, hem de tasavvur edemeyeceğimiz ölçüde bir rüyadan neler neler fısıldar.”

Namazda rükû, “Gönüllerimize, istediğimiz, beklediğimiz nesnelerin ötesinde zümrütten günler, saatler ve dakikalar vaadeder.”

Namazda rükûda hepimiz “biraz da ümitlerimizin, mefkûrelerimizin, hülyalarımızın, beklentilerimizin çocukları değil miyiz?”

Namazda rükûda hepimiz “bugünkü tersliklerle hırpalanıp da gerçeğe uyanınca, içinde bulunduğumuz zamanı aşarız”

Namazda rükûda hepimiz “ileride elde edeceğimiz hayat ve saadetin ümidiyle “gelecek zamani der ve tebessümlerle cennetin yamaçlarını süzeriz.”

Rükû, “Hakk karşısında iki büklüm olma mânâsındaki buuduyla, bütün kaddi bükülmüşlerden bir ses alır“

Rükû  bize “yer yer “Rabbim bana zarar dokundu“, zaman zaman da “Dağınıklık ve tasamı sadece sana açıyorum” der

Rükû bize “hayat ırmağından bir çağlayış, Yusuf ilinden de bir gömlek kokusu duyurur..”

Rükû bize hep “hakikatlerin ötesinden gelecek hârikulâdeliklerin zuhur edeceği neşesiyle bizleri coşturur.”

Rükû bizi “Hem öyle bir coşturur ki, benliğimizden fışkıran bir hamd ü senâ tûfânıyla belimizi doğrultur ve O’na, bir ara fasıl minneti daha sunarız.”

…

Bu kısacık ayakta duruş, “ilkinden farklı ve ayrı bir Hakk’a yürüme limanıdır.“

Bu kısacık ayakta duruş, “Bu nurlu limanda kıyamı, kıraati, rükû tesbihlerini, bir kere daha gönlümüzün derinliklerinden geçirir“

Bu kısacık ayakta duruşla, “hislerimizin sınırsızlığını, hayallerimizin sonsuzluğunu, bu kısacık tevakkuf içine sıkıştırarak duymaya çalışır“

Bu kısacık ayakta duruşla, bütün his gücümüzü vâridât avlamak üzere seferber eder ve yakaladığımız “kenz-i mahfîi tayflarıyla kendimizi daha engin ve kurbet renkli bir yeni duyuş çağlayanına salıveririz.”

…

Namaz da Hemen her rükünde, “Allah’a karşı saygılı olmayı en iyi şekilde dile getirmek üzere söylenilen tekbirlerle, tahmidlerle ve bu kelimelerin çağrıştırdığı mülâhazalarla yüce divânın kapı tokmaklarına dokunulur”

Namaz da Hemen her rükünde, “bir eşref saati en mükemmel şekilde değerlendirme dikkat, teyakkuz ve temkiniyle beklemeye geçilir“

Namaz da Hemen her rükünde,  “beklemeye geçilir ve avını bekleyen bir kedi hassasiyeti, bir örümcek sabrıyla ilâhî vâridât ve tecelliler avlanmaya çalışılır.“

Namaz da Hemen her rükünde, “Hacda ve başka yolculuklarda, tepelere tırmanılması, tepelerin aşılıp düzlüklere varılması tekbir, tehlil fasıllarıyla seslendirildiği gibi, namaz ünvanı altında ruhun mirac yolculuğu da, bir bölümden diğer bölüme geçişte hep aynı mübarek duygu ve düşüncelerle ve hep aynı mübarek kelimelerle ifade edilir.”

—

VUSLATA ATILAN İLK ADIM; NAMAZI KIYAMDA DİNLEYİP, RÜKUDA DUYMA

Namazı rükûda duyup kıyamda dinleyenlerin “nasıl bir haz ve lezzete erdiklerini, kestirmek zordur”

Namazı rükûda duyup kıyamda dinleyenlerin “nasıl bir haşyet ve saygıyla kıvrandıklarını, kestirmek zordur.”

Namazı rükûda duyup kıyamda dinleyenlerin “nasıl bir ümitle gerilip nasıl bir korkuyla ürperdiklerini kestirmek zordur.“

Bu duyuş, bu dinleyiş, vuslata atılan adımların en ciddilerinden ilki, secde de bunun ikincisidir.

—

SECDE, “BULUŞMA ARSASI”

Secde, “namazın içindeki mevhibe ve vâridâtın şükür zemini“

Secde,”Erimiş gönüllerin kulluk kalıbına tam olarak döküldükleri mehâbet potası“

Secde, “duâlarla Hakk’ın kabulü, ortasında iki nokta arasındaki doğru çizgi ve bulunup bilinecek, bilinip sevilecek Zât’a karşı duyguların, düşüncelerin visâl koyu“

Secde, “buluşma arsası“

Secdede “baş ve ayaklarımızı aynı noktada birleştirerek yusyuvarlak hâle gelir; bir yay gibi gerilir“

Secdede “bir ses, bir soluk olur inler.”

Secdede “ümitlerimizin ameller önündeki herşeye yeten enginliğini, rahmetin herşeye sebkat eden öndeliğini imanımızla birleştirir,”

Secdede; “bir ucu dünyada bir ucu ukbâda âdeta bir gökkuşağına benzeyen bu alâim-i semâ altından geçmek sûretiyle tâliimizi değiştirmeye çalışırız.”

Secde; “İnsan, duyuş ve sezişlerin kendisini yükseltmiş bulunduğu bahtının zirvesinden bakıp gerçeği temâşâ ettiği nokta..“

Secdede, “insan kalbinin dilini kullanarak, hislerinin bütün kelimelerini ortaya dökerek, dünyayı biraz âhirete doğru yönlendirip, öteleri de biraz ruh dünyasının içine aksettirerek kulluğunun destanını okuyor gibi bir mazhariyeti duyabilir, yaşayabilir.“

Secdenin, “kulluk şuuruyla coşan duâları, Allah’ın rahmet ve lütuf çağlayanlarıyla karşılaşıp birbirinin içine akıp da duâ ve icabet buluşunca, duygularımız cennet hayatı gibi güzel, vuslat gibi engin çağlamaya başlar.”

…

Anlayanlar için bu güzelliklerin tadı o kadar keskin, şivesi o kadar büyüleyicidir ki,

onu bir kere duyup yaşayanlar bu nimetlere ve nimet sahibine nasıl şükredeceklerini bilemezler.

…

Bizler, gerçek konumu içinde secdeyi duyup dinledikçe,

imandan, İslâm’dan, ihsandan süzülmüş bir usârenin,

namazlarımızın kıyam, rükû ve kavmesinden geçerek

gönüllerimizin zümrüt tepelerine aktığını hissederiz.

—

TAHİYAT

Secde ile Başı yerde ve ışıktan bir helezonla en ulaşılmaz zirvelere tırmanan kurbet eri

Secde ile Semâvî seyahatle Hakk’a yakınlığı derinleştiren kurbet eri,

Secde ile “Hazîratü’l-Kudsie ermiş olma his, şuur ve mahmurluğuyla vuslatını bir başka buudla daha da renklendirmek üzere

Hakk’a tazim ve tekrimini arzederek saygıyla başını kaldırır

ve huzurda bulunmanın bütün âdâbıyla “et-tahiyyât…i diyerek vecde gelir

et-tahiyyât…i diyerek “artık bir yeryüzü varlığı değilmişçesine tabiatüstü bir hal, bir mânâ ve bir büyüye bürünür.”

—

ENGİN HAZLARLA ÇOŞAN NAMAZ KAHRAMANI;

bu engin hazlarla coşan namaz kahramanı, “

(+) “doyma bilmeyen bir hisle,

(+) “kemmiyet ve keyfiyet sınırlarının üstünde“

(+) “niyetle derinleştirip sonsuzlaştırdığı”

(+) “yakîniyle Hakk’la irtibatlandırıp hulûsuyla ebedîleştirdiği”, 

(+) “mal, can ve bütün ilâhî mevhibeler adına Hakk’a karşı minnet borcunu edâya yönelir”

(+) “gönlünün bütün duyarlılığıyla Allah’ı anar ve inler..”

(+) “Nebî’yi yâdeder, içi inşirahla dolar..”

(+) “kendisiyle aynı mutluluğu paylaşan insanları düşünür, hayır duâlarıyla gürler..”

(+) “tekbirlerle başlattığı bu mirac yolculuğunu, dinin temeli sayılan şehâdetlerle noktalar…”

—

“NAMAZA ALIŞMIŞ VE ONUNLA BESLENEN İNSANLAR”

Namaza alışmış ve onunla beslenen insanlar,

(+) ona hiçbir zaman doymazlar.

(+) “Doymak şöyle dursun, her namaz bitiminde “daha yok mu? der,”

(+)  “nafileden nafileye koşar“

(+) “duhâ ile güneş gibi yükselir”

(+) “evvâbinle gidip kurbet tokmağına dokunur“

(+)  “teheccüdle berzah karanlıklarına ışıklar gönderir“

(+) “ve ömrünü âdeta ibadet atkıları üzerinde bir dantela gibi örmeye çalışır“

(+)  “ve kat’iyen içinde yaşadığı nurlardan, ruhunu saran mânâlardan ayrılmak istemez..”

istemez ve hep ibadetin vaadettiği güzelliklere koşar.

EK: 

NAMAZ BAŞYAZI (ORJİNAL HALİ)

Namaz müminin miracı, mirac yolunda ışığı-burağı.. yollardaki inanmış gönüllerin sefinesi-peyki-uçağı.. kurbet ve vuslat yolcusunun ötelere en yakın karargâhı, en son otağı, gaye ile hemhudut en büyük vesilelerden biridir.

Kıyamet gününde, ak alınlı, aydın bakışlı; secde ve abdest uzuvlarındaki emarelerle öndekilerden de önde; elleri, yüzleri tertemiz, vicdanları göktekilerin iç âlemleri kadar nezih olmanın yolu da yine namaz ve namaz öncesi amellerden geçer. Aynı zamanda, Allah’a yakınlığın ayrı bir ünvanı da sayılan ve çok farklı derinlikleri bulunan bu namaz ibadetine; kulluk düşüncesine kilitlenip ömrünü Hakk karşısında geçirme mânâsına ribati da diyebiliriz.

Abdest -ileride müstakillen ele alınıp işleme düşüncesi mahfuz- namaz yolunda ilk tembih ve en birinci hazırlık; ezan ise -o da müstakillen anlatılmalı- ikinci uyarı ve önemli bir “metafizik gerilimi yoludur. Abdestle, bedeni nâpâk şeylerden ve sezildik-sezilmedik menfîliklerden arınan insan, ezanla vicdan ve tasavvurlarını dinler.. ilk kılacağı namazla da özündeki sesi-soluğu bulmaya çalışır.. ve ancak cemaatle gerçekleştirilebilecek büyük hareketin startını beklemeye koyulur.

İnsanı, arşiyeler gibi döndüre döndüre sonsuzluğun semâlarında dolaştıran ve götürüp tâ melekler âlemine ulaştıran mirac enginlikli bu mübarek ibadet, günde beş defa kendimizi içine salıp yıkanacağımız bir çay gibidir ki, her dalışımızda bizi hatalarımızdan bir kere daha arındırır; alır ummâna taşır ve sürekli başlangıçla son arasında dolaştırır ki, bu da buudlarımız dışında bir uhrevîleşme ve ebedîleşme temrinâtı demektir.

Namazla, gece-gündüz sırlı bir taksime tâbi tutulur. Hayat, ibadet eksenli bir zaman anlayışına göre tanzim edilir.. ve bu sayede davranışlarımızın, Hakk murâkabesi altında hüsn-ü cereyanı sağlanır.. derken, ibadet dışı hareketlerimiz de, ibadet halini alır.. ibadet rengine bürünür.. ve yeryüzündeki fâni hayatımız göklerdekilerin rengiyle tüllenmeye başlar.

Dünyevî gürültüler veya umûmî sükût içinden ezanın taşacağı an; saatlerin ibreleri, güneşin yer değiştirmesi, cami çevresindeki sesin-soluğun çoğalması, her yanda ebediyet heyecanının yaşanması, müezzinlerin gırtlak kontrolü ve hoparlörlerin hırıltılı-gürültülü sesleriyle belli olunca, sînelerde sessiz sessiz konuşmalar, henüz uykudan yeni kalkmış insanların dağınıklığı içinde sayıklamalar, dünya-ukbâ arası bir berzah yaşanıyor gibi buudlarımızı aşan sözler duyulmaya başlar.. ayrıca, düşüncelerin yeni bir mecrâ arayış manevraları ve henüz namaza girilmediği halde, namaz yolu mülâhazasıyla daha bir sürü his ortaya çıkar.. dünya kadar şey mırıldanılır.. ve biraz sonra gerçekleştirilmesi plânlanan ibadet adına metafizik gerilim ve konsantrasyon aranır.. ve bütün rûhî melekelerle kıvama erilmeye çalışılır.

Mescide doğru yürüyüş, yol mülâhazası, abdestle gerçekleştirilen ilk gerilim ve akordasyon hep birer kıvama erme cehdi sayılabilirler. Ezan, âdeta harem dairesine alınma daveti, ruhumuzun derinliklerinde bizi konsantrasyona hazırlayan ledünnî bir ses ve duygularımız üzerine inip-kalkan bir mızrap gibidir. Her gün tekerrür ettiğinden kulaklarımız ona alışmış olsa da, düz mantığımız ona karşı bir kanıksama hissetse de, ezan, her zaman ötelerle aramızdaki tepelerin arkasından tıpkı bir ay gibi birdenbire zuhur eder.. yıldırımlar gibi gürler ve bir anda arzî olan nazarlarımızı semâya çevirir.. ve derken her yanda şadırvanlar gibi ince ince çağlayan, şelâleler gibi ihtişamla coşan yepyeni ilâhî bir fasıl başlar.. ve başlar-başlamaz da ruhlarımıza dünyanın en enfes, en çarpıcı ve en diriltici mûsıkîsini boşaltır. Onunla da kalmaz, bizi çağrışımların atlas iklimine çeker ve gönüllerimize aydınlık çağların büyülerini fısıldar. Zaman üstülüğe açık hayallerimizi, tarihin değişik dönemeçlerinde kaybettiğimiz şeyleri bulup, getirip iâde etmekle coşturur.. ve her defasında bize taptaze bir demet ses, bir demet şiir, bir demet âhenk bahşeder. Biz, ezanı her zaman, bir mûsıkî banyosu alıyormuşçasına bütün benliğimizle duyar ve her duyuşumuzda, bilemediğimiz bir büyü ile bir başka tat, bir başka letâfet, bir başka hazza uyanırız. Bu duyuş ve bu seziş çok defa bizde, bir sihirli helezonla göklere doğru yükseliyor veya bir balonla çok yukarıda dolaşıyormuş gibi bir his uyarır. Hele bir de ezan, usûlüne uygun ve vicdanın sesi, soluğu olarak icrâ ediliyorsa.. göklerin nûra gark olduğu, ruh-i revân-ı Muhammedî’nin şehbal açtığı ve lisan-ı Ahmedî’nin arz u semâyı çınlattığı ezan dakikaları ne nurlu ve hislidir! İnsan o dakikalarda ruhunun derinliklerine inip vicdanını dinleyebilse, ne keşfedilmedik mânâların içine aktığını ve kendi derinliklerinde ne çağrışımların kaynaştığını duyacaktır!

Her zaman kendini yenileyip kalbî ve rûhî hayatı itibâriyle taze kalabilen canlı vicdanlar, her ezan vaktinde, onun ilk gökten indiği dönemin halâvet ve tarâvetini duyar ve minarelerden yükselen sesin içinde peygamberlerin çağrılarını dinlerler.. gönlünde meleklerin tekbir, tehlil, şehadet korosuna erer.. ve âdeta Cibrîl’in dirilten nefeslerini, İsrâfil’in hayat veren soluklarını duyar gibi olurlar.

Ezanla, namaz dışı gerilim ve doyum tamamlanınca, henüz farzla gerçek kurbet enginliklerine açılmadan evvel, ılgıt ılgıt ilâhî rahmet esintilerinin ruhları kuşatma faslı sayılan ilk nafile namaz ve kametle, o dakikaya kadar adım adım derinleştirilen konsantrasyon bir kere daha kontrol edilir; nihâî huzura ait teveccüh ve temkin bir kere daha gözden geçirilir ve miraca yürünüyor gibi namaza yürünür. O âna kadar gönlümüze çarpan, insanî yanlarımızı alarma geçiren ve bizi ebedî mihrabımıza yönlendiren ses, söz ve davranışlar, vicdan tellerinde gönlümüze ait hakiki nağmeleri bulabilmek için bir akort ameliyesi gibidir. İbadette asıl ses ise, o biricik mihrap karşısında, duygu, düşünce birliğine ulaşmış ve bir imam arkasında elpençe divan durmuş; eğilip saygı ve hürmetini ifade eden, kalkıp Hakk karşısında temennâ duran; yerlere kapanıp baş ve ayaklarını aynı noktada birleştirerek Allah’a yürüyen cemaatin müşterek davranışlarıyla başlar. Bizler cemaat şuurunu vicdanlarımızda duyduğumuz ölçüde, peygamberlerle yaşanmış aydınlık çağların bütün güzellik ve cümbüşünü duyuyor ve hissediyor gibi oluruz.

Evet, namazın göklerdeki âhengiyle bütünleşmiş olanlar için imamın arkasındaki her hareket, her söz, insanoğlu için yitik cennet adına bir hasret ve bir dâussıla sesi verir, bir ümit ve bir vuslat duygusuyla tüllenir. Kendini, namazın mirac buudlu havasına salan hemen herkes için o, cennet dönemlerimizin ve ötedeki cennetlerin nazlı, hülyalı günlerinin fecir tepelerine benzer. Bizler, his dünyamızın vüs’ati ölçüsünde, her namaza duruşumuzda, cennet güzelliklerinden tâ bizim altın çağlarımıza uzanan bütün bir ışık kuşağının safvetini, sükûtunu yudumlar ve neşeyle geriniriz. Bu sayede, dünyanın binbir dağdağasıyla dağınıklığa uğramış zihinlerimiz toparlanır.. ruhlarımız cismâniyetin kasvetli atmosferinden sıyrılır ve gönül dünyamız bir kere daha vuslat mülâhazasıyla köpürür. Her namaz vakti ve her farz edasında olmasa bile, ruh ve gönül erleri hiç olmazsa her gün birkaç kez, ezel ve ebed arası gelir-gider.. sık sık geçmişi geleceği birden düşünce menşurundan geçirir.. ve geçmiş gibi görünen zamanın altın dilimlerini, geleceğin ümitle tüllenen yemyeşil zümrüt tepeleriyle bir arada temâşâ eder.. ve başkalarının yaşadıkları hayatla bizim ömürlerimizi aynı anda duyar ve yaşar, kevser yudumluyor gibi içimizde binbir lezzet ve mutluluğun hatıralarını buluruz. Tıpkı rüyalarda olduğu gibi mesafeleri aşar.. zamanüstü âlemlerde dolaşır.. fevkalâdeliklerin bütün zevklerini duyar.. duygudan duyguya, fikirden fikire geçer.. her ânı, ayrı bir marifet, ayrı bir muhabbet ve ayrı bir zevk tûfânı içinde geçiririz. (Bu mülâhazalar irfan ufku bu noktaya ulaşanlar içindir.)

Hele bir de ruh ve gönül namazlaşınca, artık bu nûrânî keyfiyet evirir-çevirir, her zamanki amelimizin yerine kendi âhengini, kendi şiirini ve kendi semâvîliğini getirir ikâme eder.

Günde birkaç defa, düşünce ve hülyalarımızı besleyen namaza ait sırlı ve sihirli hareketler, her zaman bizi mâverâîliğe taşıyabilecek bir yol ve bir menfez bulur ve gönüllerimize:

“Mekânım lâ mekân oldu

Bu cismim cümle cân oldu

Nazar-ı Hakk ayân oldu

Özüm mest-i likâ gördümi” (Nesîmî)

dedirtir.. ve böylece ibadet, gönüllerde gizlenen, gizlenip kenzen bilinen o ezelî güzellik ve bütün vâridâtların kaynağını, buudlara sığmayan derinlikleriyle bir kere daha fâş eder. Bu itibarladır ki, namazın içinde açıktan açığa bilinen ve net olarak görünen hususlardan daha çok, azamet ve heybet buğulu, kemmiyet ve keyfiyetleri aşan bir his tûfânı ve bir duygu anaforu yaşanır. Namazda, hep söylenemez şeyler beyan ufkumuzu sarar.. ifadesi imkânsız hisler ruhumuza garip bir mûsıkî fısıldar.. gündelik lisana sığmayan engin duyuşlar, düşünüşler benliğimizi işgal eder.. ve maddî aklın, mücerret mantığın sınırlarını aşan gaybûbet renkli bir fetânet, peygamber çizgisindeki meâdî bir düşüncenin kapılarını aralar. Bu açıdan da diyebiliriz ki, kulun namazdan daha büyük bir ibadeti ve namaz içinde köpüren tasavvur ve tahayyüllerden daha sıhhatli ve engin bir hali yoktur.

İnsan ruhunun, duyuş ve sezişleriyle şuhud ve vücudu aşıp gayb noktasına ulaştığı namaz ufku, onu duyan ruhların bütün hasretlerini, hicranlarını ve dâussılalarını söyler. Aynı zamanda kalbin itmi’nânını, insanî duyguların revh u reyhânını, varlığın ezelî serencâmesini, yıldızların yeryüzünü temâşâsını, göklerin sırlarını, ukbânın ışıklarını, cennetin yamaçlarını, yamaçlarda salınan ağaçlarını, ağaçların altında her zaman çağlayan ırmaklarını söyler.. rükünleriyle söyler, içindeki Kur’an’la söyler, duâlarla söyler; söyler ve söylediklerini yepyeni bir edâ ve üslupla ruhlarımıza kevserler içiriyor gibi tekrarlar…

Kıyamdan sonra, kulluğa kilitli bu sadık bendeler, saf ruhlarının heyecanlarını, müstakîm düşüncelerinin ra’şelerini bir kere de rükû kürsüsünden haykırmak isterler. Azamet ve ceberûtun, rahmet ve lütfun halitasından hasıl olan bir duyguyla ve heybete bürünmüş bir edâ içinde âdeta bir asâ gibi bükülürler.. bükülür ve iliklerine kadar işleyen bir kulluk şuuruyla hep ilâhî azameti mırıldanır ve bir kısım gök sakinlerinin Allah’a yöneliş üslupları sayılan rükû ile “Hazîratü’l-Kudsiün kapılarını zorlar ve o kapıların aralanması ölçüsünde kendi rûhî âlemlerinin derinliklerine kavuşurlar. Hacda ve başka yolculuklarda, tepelere tırmanılması, tepelerin aşılıp düzlüklere varılması tekbir, tehlil fasıllarıyla seslendirildiği gibi, namaz ünvanı altında ruhun mirac yolculuğu da, bir bölümden diğer bölüme geçişte hep aynı mübarek duygu ve düşüncelerle ve hep aynı mübarek kelimelerle ifade edilir. Hemen her rükünde, Allah’a karşı saygılı olmayı en iyi şekilde dile getirmek üzere söylenilen tekbirlerle, tahmidlerle ve bu kelimelerin çağrıştırdığı mülâhazalarla yüce divânın kapı tokmaklarına dokunulur; sonra da, bir eşref saati en mükemmel şekilde değerlendirme dikkat, teyakkuz ve temkiniyle beklemeye geçilir; geçilir ve avını bekleyen bir kedi hassasiyeti, bir örümcek sabrıyla ilâhî vâridât ve tecelliler avlanmaya çalışılır.

Namazda rükû, kıyamdan bir adım daha ileride üzerimize nefehâtını salar, ruhlarımıza hayattan daha güzel, cismânî zevklerden daha enfes ve bu sınırlı dünyada gerçekleştirilmesi imkânsız bir rüyadan, hem de tasavvur edemeyeceğimiz ölçüde bir rüyadan neler neler fısıldar. Gönüllerimize, istediğimiz, beklediğimiz nesnelerin ötesinde zümrütten günler, saatler ve dakikalar vaadeder. Zaten, hepimiz biraz da ümitlerimizin, mefkûrelerimizin, hülyalarımızın, beklentilerimizin çocukları değil miyiz? Hemen hepimiz, bugünkü tersliklerle hırpalanıp da gerçeğe uyanınca, içinde bulunduğumuz zamanı aşar ve ileride elde edeceğimiz hayat ve saadetin ümidiyle “gelecek zamani der ve tebessümlerle cennetin yamaçlarını süzeriz.

Rükû, Hakk karşısında iki büklüm olma mânâsındaki buuduyla, bütün kaddi bükülmüşlerden bir ses alır; yer yer “Rabbim bana zarar dokundui, zaman zaman da “Dağınıklık ve tasamı sadece sana açıyorumi der ve bize hayat ırmağından bir çağlayış, Yusuf ilinden de bir gömlek kokusu duyurur.. duyurur, hep hakikatlerin ötesinden gelecek hârikulâdeliklerin zuhur edeceği neşesiyle bizleri coşturur. Hem öyle bir coşturur ki, benliğimizden fışkıran bir hamd ü senâ tûfânıyla belimizi doğrultur ve O’na, bir ara fasıl minneti daha sunarız. Bu kısacık ayakta duruş, ilkinden farklı ve ayrı bir Hakk’a yürüme limanıdır. Bu nurlu limanda kıyamı, kıraati, rükû tesbihlerini, bir kere daha gönlümüzün derinliklerinden geçirir; hislerimizin sınırsızlığını, hayallerimizin sonsuzluğunu, bu kısacık tevakkuf içine sıkıştırarak duymaya çalışır ve bütün his gücümüzü vâridât avlamak üzere seferber eder ve yakaladığımız “kenz-i mahfîi tayflarıyla kendimizi daha engin ve kurbet renkli bir yeni duyuş çağlayanına salıveririz. Namazı rükûda duyup kıyamda dinleyenlerin nasıl bir haz ve lezzete erdiklerini, nasıl bir haşyet ve saygıyla kıvrandıklarını, nasıl bir ümitle gerilip nasıl bir korkuyla ürperdiklerini kestirmek zordur. Bu duyuş, bu dinleyiş, vuslata atılan adımların en ciddilerinden ilki, secde de bunun ikincisidir.

Secde, namazın içindeki mevhibe ve vâridâtın şükür zemini, erimiş gönüllerin kulluk kalıbına tam olarak döküldükleri mehâbet potası, duâlarla Hakk’ın kabulü, ortasında iki nokta arasındaki doğru çizgi ve bulunup bilinecek, bilinip sevilecek Zât’a karşı duyguların, düşüncelerin visâl koyu ve buluşma arsasıdır. Bizler, gerçek konumu içinde secdeyi duyup dinledikçe, imandan, İslâm’dan, ihsandan süzülmüş bir usârenin, namazlarımızın kıyam, rükû ve kavmesinden geçerek gönüllerimizin zümrüt tepelerine aktığını hissederiz.

Secdede baş ve ayaklarımızı aynı noktada birleştirerek yusyuvarlak hâle gelir; bir yay gibi gerilir; bir ses, bir soluk olur inler ve ümitlerimizin ameller önündeki herşeye yeten enginliğini, rahmetin herşeye sebkat eden öndeliğini imanımızla birleştirir, bütünleştirir; bir ucu dünyada bir ucu ukbâda âdeta bir gökkuşağına benzeyen bu alâim-i semâ altından geçmek sûretiyle tâliimizi değiştirmeye çalışırız.

İnsan, secdedeki duyuş ve sezişlerin kendisini yükseltmiş bulunduğu bahtının zirvesinden bakıp gerçeği temâşâ ettiği bu noktada, kalbinin dilini kullanarak, hislerinin bütün kelimelerini ortaya dökerek, dünyayı biraz âhirete doğru yönlendirip, öteleri de biraz ruh dünyasının içine aksettirerek kulluğunun destanını okuyor gibi bir mazhariyeti duyabilir, yaşayabilir.

Evet onun, kulluk şuuruyla coşan duâları, Allah’ın rahmet ve lütuf çağlayanlarıyla karşılaşıp birbirinin içine akıp da duâ ve icabet buluşunca, duygularımız cennet hayatı gibi güzel, vuslat gibi engin çağlamaya başlar. Anlayanlar için bu güzelliklerin tadı o kadar keskin, şivesi o kadar büyüleyicidir ki, onu bir kere duyup yaşayanlar bu nimetlere ve nimet sahibine nasıl şükredeceklerini bilemezler.

Başı yerde ve ışıktan bir helezonla en ulaşılmaz zirvelere tırmanıp ve semâvî seyahatle Hakk’a yakınlığı derinleştiren bir kurbet eri, “Hazîratü’l-Kudsie ermiş olma his, şuur ve mahmurluğuyla vuslatını bir başka buudla daha da renklendirmek üzere Hakk’a tazim ve tekrimini arzederek saygıyla başını kaldırır ve huzurda bulunmanın bütün âdâbıyla “et-tahiyyât…i diyerek vecde gelir ve artık bir yeryüzü varlığı değilmişçesine tabiatüstü bir hal, bir mânâ ve bir büyüye bürünür.

Öyle ki, bu engin hazlarla coşan namaz kahramanı, doyma bilmeyen bir hisle, kemmiyet ve keyfiyet sınırlarının üstünde, niyetle derinleştirip sonsuzlaştırdığı; yakîniyle Hakk’la irtibatlandırıp hulûsuyla ebedîleştirdiği, mal, can ve bütün ilâhî mevhibeler adına Hakk’a karşı minnet borcunu edâya yönelir; gönlünün bütün duyarlılığıyla Allah’ı anar ve inler.. Nebî’yi yâdeder, içi inşirahla dolar.. kendisiyle aynı mutluluğu paylaşan insanları düşünür, hayır duâlarıyla gürler.. ve tekbirlerle başlattığı bu mirac yolculuğunu, dinin temeli sayılan şehâdetlerle noktalar…

Namaza alışmış ve onunla beslenen insanlar, ona hiçbir zaman doymazlar. Doymak şöyle dursun, her namaz bitiminde “daha yok mu? der, nafileden nafileye koşar; duhâ ile güneş gibi yükselir, evvâbinle gidip kurbet tokmağına dokunur, teheccüdle berzah karanlıklarına ışıklar gönderir ve ömrünü âdeta ibadet atkıları üzerinde bir dantela gibi örmeye çalışır ve kat’iyen içinde yaşadığı nurlardan, ruhunu saran mânâlardan ayrılmak istemez.. istemez ve hep ibadetin vaadettiği güzelliklere koşar.

Sızıntı, Temmuz 1994, Cilt 16, Sayı 186