EY İNSAN! “DOSDOĞRU OLURSANIZ, ETRAFINIZDA DOSDOĞRU HÂLELER OLUŞUR…”
BAMTELİ MÜZAKERESİ:
İSTİFADE EDİLEN KAYNAK: “ EY İNSAN, KIYMETİNİ BİL!..” ( 09 ARALIK 2018)
BÖLÜM-1:
EY İNSAN! “DOSDOĞRU OLURSANIZ, ETRAFINIZDA DOSDOĞRU HÂLELER OLUŞUR…”
ÖZETLE;
1)- Müminler, Dünyada “Hasene” Arzulamanın Ötesinde Ukbâ İyilik ve Güzelliklerine Taliptirler.
2)- Öyle Bir Yolda Yürümek ve O’nun (Celle Celâluhu) Cemâl-i Bâ-Kemâlini Müşahede istikametinde oturmak, kalkmak…
3)- “Benimle Müttefiktir bu Recâda Cümle İhvânım.” Kardeşlerim aynı şeyi paylaşırlar her halde: “İnsanlarda Allah’a Müteveccih Zihin Ufkunu İnkişaf Ettirme”
4)- Ahiret Esas Olmalı; Dünya da ihmal edilmemeli!.. Mukayeseyi ona göre yapmak lazım.
5- “İstikamet sahibi olmaya bak, “Arızasız ve Aralıksız Kur’ân Ahlâkıyla yaşamaya bak.!”
6)- Mü’min, oturup kalktığı her yerde, Kendi Kadrini bilmek suretiyle, Allah’ın onu nasıl konumlandırdığı ise , Kendini doğru okumak suretiyle sürekli Müzakere mevzuu, bu olmalı.
7)- Birileri atıp tutabilir… Oturduğumuz-kalktığımız yerleri, o güzelim Meclisleri, Toplantıları bu türlü şeyler ile kirletme… Bütün bunları Allah’a havale etmek lazım.
8)- Allah (celle celâluhu) ahsen-i takvîme mazhar yarattığı halde, aynı zamanda seni olduğun yerde de böyle yapayalnız bırakmamış, Yol, Rehnüma, Mihrab, Pusula, İmam, Sarsılmaz bir Sütuna dayandırmış.”
9)- Ey İnsan/Yolcu/ Adanmış/ Mümin! Ayağa kalk, Kendin Ol ve Gaye-i Hayaline doğru iradî olarak yürümeye bak!..
10)- Meclisler, hep bu Müzakereler (dünya, mü’mince nasıl onarılacak ise) ile değerlendirilmeli; Yapılacak işler, hep bu İstikamette olmalı.
11)- Bu Bizim Maddî-Manevî Terakkimize medâr olmalı!… Ama bunlar, ancak Basiret, Fetânet ve O’nun İnayetiyle olur.
12)- Ey İnsan/Yolcu/ Adanmış/ Mümin! Dosdoğru olursanız, Etrafınızda Dosdoğru Hâleler oluşur.
BÖLÜM-2:
TİN SURESİ TEFSİRİ İLE “EŞYANIN PERDE ARKASINA, HATTA VERÂLARIN VERÂSINA AÇILMA” : “BAK, BU KIYMETTE YARATILMIŞSIN, KIYMETİNİ BİL!..”
***
BÖLÜM-1:
EY İNSAN! “DOSDOĞRU OLURSANIZ, ETRAFINIZDA DOSDOĞRU HÂLELER OLUŞUR…”
1)- MÜMİNLER, DÜNYADA “HASENE” ARZULAMANIN ÖTESİNDE UKBÂ İYİLİK VE GÜZELLİKLERİNE TALİPTİRLER.
1.1)- “Bazıları da, ‘Ey bizim (Yüce) Rabbimiz! Bize bu dünyada da iyilik ve güzellik ver, âhirette de iyilik ve güzellik ver ve bizi cehennem ateşinden koru!’ derler.”
1.2)- Bütün istek ve beklentilerini dünyevî nimetlere bağlayanların ahirette nasipleri yoktur; müminler, dünyada “hasene” arzulamanın ötesinde ukbâ iyilik ve güzelliklerine de taliptirler.
1.3)- Kur’an-ı Kerim iki türlü duayı nazara veriyor:
“Bazı kimseler, ‘Ey Yüce Rabbimiz, bize vereceğini bu dünyada ver!’ derler. Bunların âhirette nasipleri yoktur.” (Bakara, 2/200) [1]
Diğer taraftan (Bakara, 2/201) Bazıları da var ki, hep “Hasene, Allah’ım, hasene!..” deyip, “Güzellik, Allah’ım, güzellik!.. Sen neye güzel diyor isen, o!” duasıyla değerlendirirler. [2]
1.4)- Ama asıl mesele, dinin güzel gördüğü, Kur’an’ın güzel gördüğü, Sünnet’in güzel gördüğü ve çirkin gördüğü şeyler...[3]
—
2)- ÖYLE BİR YOLDA YÜRÜMEK VE O’NUN (CELLE CELÂLUHU) CEMÂL-İ BÂ-KEMÂLİNİ MÜŞAHEDE İSTİKAMETİNDE OTURMAK, KALKMAK…
2.1)- İyi şeylere gelince, onların arkasına takılma,
2.2)- İyi şeyleri ne pahasına olursa olsun, hep onları dillendirme,
2.3)- İyi şeyleri ,onları realize etmeye çalışma
2.4)- İyi şeylerin arkasından koşma icap eder.
2.5)- Böyleleri, dünyevî bazı zararlara uğrayabilirler. Fakat ahireti kazanmışlar ise, kazanacakları bir şey kalmamış demektir.
2.6)- Neden? Çünkü dünyanın binlerce sene mesûdâne hayatı, Cennet’in bir dakika hayatına mukabil gelmiyor. Onu kazanmışlar.
2.7)- Ve Cennet’in de binlerce sene mesûdâne hayatı, bir dakika Rü’yet-i Cemaline mukabil gelmeyen Zât-ı Ulûhiyet’in Cemâl-i bâ-kemâlini müşahedeyi kazanmışlar.[4]
—
3)- “BENİMLE MÜTTEFİKTİR BU RECÂDA CÜMLE İHVÂNIM.” KARDEŞLERİM AYNI ŞEYİ PAYLAŞIRLAR HER HALDE: “İNSANLARDA ALLAH’A MÜTEVECCİH ZİHİN UFKUNU İNKİŞAF ETTİRME” [5]
3.1)- Oturup kalkmalar, insanlarda Allah’a müteveccih zihin ufkunu inkişaf ettirmeye, o istikamette çalıştırmaya matuf olmalı…
3.2)- Bir araya gelmeler, insanlarda Allah’a müteveccih zihin ufkunu inkişaf ettirmeye, o istikamette çalıştırmaya matuf olmalı…
3.3)- İnsanlarda Allah’a müteveccih zihin ufkunu inkişaf ettirmeye, beyindeki bütün nöronları o istikamette çalıştırmaya matuf olmalı…
—
4)- AHİRET ESAS OLMALI; DÜNYA DA İHMAL EDİLMEMELİ!.. MUKAYESEYİ ONA GÖRE YAPMAK LAZIM.
4.1)- Dünyaya, dünya kadar; ukbâya da ukbâ kadar. “Allah’ın sana ihsan ettiği nimetlerle ebedî âhiret yurdunu mamur etmeye gayret göster. Dünyadan da nasibini unutma!”(Kasas, 28/77)
4.2)- Bizim buradaki zevklerimize, keyiflerimize, neşelerimize, huzurumuza, mutluluğumuza o kadar; Zât-ı Ulûhiyet ile münasebetlerimize de o kadar.
4.3)- Mukayeseyi ona göre yapmak lazım.
—
5- “İSTİKAMET SAHİBİ OLMAYA BAK, “ARIZASIZ VE ARALIKSIZ KUR’ÂN AHLÂKIYLA YAŞAMAYA BAK.!”
5.1)- “İstikamet sahibi olmaya bak, kerâmet sahibi değil.”
5.2)- Aslında, en büyük keramet de arızasız ve aralıksız Kur’ân ahlâkıyla yaşamaktır.
5.3)- Oturup-kalkmalarımız, ya böyle ciddî bir dünya ve ukbâ muvazenesi içinde,
5.4)- Dünya ve ukbâ dengesi… her ikisine karşı da sağlam münasebetler tesis etmeye,
5.5)- Dünya ve ukbâ dengesi…kendimizi o mevzuda sağlam projeler yapmak, ortaya koymak için hazırlamaya
5.6)-Dünya ve ukbâ dengesi…ve bizi bir yönüyle o işin içine itmeye matuf olmalı.
5.7)- Dünya ve ukbâ dengesi… Veya şahsî kemâlâta matuf olmalı.
Esasen “şahsî kemâlât” olunca, diğeri de olur; şahsî kemâlât zaten -bir yönüyle- o işe de bakıyor; insanın hem dünyayı mamur etmesine hem de ukbâyı mamur etmesine… [6]
5.8)- Hazreti Ali’ye nisbet edilen bir söz: “İstikamet sahibi olmaya bak, doğru dürüst ol, kerâmet sahibi değil.”
5.9)- Allah (celle celâluhu) “Öyleyse ey Rasûlüm, sen beraberinde olup tevbe edenlerle birlikte, sana nasıl emredilmişse öyle dosdoğru hareket et. Aşırı gitmeyin, taşkınlık yapmayın. Çünkü O, yaptığınız her şeyi görmekte olup işlerinizin karşılığını da size verecektir.”(Hûd, 11/112) Hûd sûre-i celîlesinde buyuruyor.
5.10)- Onun için Allah Rasûlü, onu bütün enginliği ile anladığından, ona bihakkın muhatap olduğunu tam kavradığından dolayı buyuracaktır ki: “Hûd Sûresi beni yaşlandırdı!”[7]
5.11)- Kur’ân, sonra bize dönüyor. Sonraki hitap, O’na (sallallâhu aleyhi ve sellem) değil. “Ha, siz de sakın taşkınlığa düşmeyin!” diyor
5.12)- Bir yönüyle, O’na zirveyi işaretleme demek; bize gelince, esfel-i sâfilîne sukût etmemeyi hatırlatma demek oluyor.
—
6)- MÜ’MİN, OTURUP KALKTIĞI HER YERDE, KENDİ KADRİNİ BİLMEK SURETİYLE, ALLAH’IN ONU NASIL KONUMLANDIRDIĞI İSE , KENDİNİ DOĞRU OKUMAK SURETİYLE SÜREKLİ MÜZAKERE MEVZUU, BU OLMALI.
6.1) Mü’min, oturup kalktığı her yerde, kendi kıymetini, kendi kadrini bilmek suretiyle, ancak tekvinî emirleri de doğru okuyabilir.
6.2)- Allah’ın onu nasıl konumlandırdığını ve nereye koyduğunu bilmek suretiyle, ancak tekvinî emirleri de doğru okuyabilir. Hatta Kur’an’ı da o zaman doğru anlayabilir; dahası öteleri de doğru görebilir ve ona göre de hazırlanabilir.
6.3)- Nasıl bir adese ve nasıl bir mercek olduğunu göstermek suretiyle ancak tekvinî emirleri de doğru okuyabilir. Hatta Kur’an’ı da o zaman doğru anlayabilir; dahası öteleri de doğru görebilir ve ona göre de hazırlanabilir.
6.4)- Kendini doğru okumak suretiyle ancak tekvinî emirleri de doğru okuyabilir. Hatta Kur’an’ı da o zaman doğru anlayabilir; dahası öteleri de doğru görebilir ve ona göre de hazırlanabilir.
6.5)- O mahiyette yaratılmış bir varlıktır insan. Öyleyse, mü’min, oturup-kalkarken, yatağına girerken, sürekli müzakere mevzuu, bu olmalı.
—
7)- BİRİLERİ ATIP TUTABİLİR… OTURDUĞUMUZ-KALKTIĞIMIZ YERLERİ, O GÜZELİM MECLİSLERİ, TOPLANTILARI BU TÜRLÜ ŞEYLER İLE KİRLETME… BÜTÜN BUNLARI ALLAH’A HAVALE ETMEK LAZIM.
7.1)- Birileri atıp tutabilir; güftügû ile, dedikodu ile vakit geçirebilir. [8]
7.2)- Allah (celle celâluhu) görüyor, her şeyi görüyor. O kirli ağızlardan akan levsiyâtı da görüyor.
7.3)- Çirkin söz, hal ve fiillere aynıyla karşılık vermesi ve dilini/kalbini güftügû girdaplarına salması, her şeyden önce, insanın ahsen-i takvîm üzere olan kendi mahiyetine karşı saygısızlıktır.
7.4)- Oturduğumuz-kalktığımız yerleri, o güzelim meclisleri, toplantıları bu türlü şeyler ile kirletme, [9]
7.5)- Oturduğumuz-kalktığımız yerleri, o güzelim meclisleri, toplantıları tartışmalar ile kirletme,
7.6)- Oturduğumuz-kalktığımız yerleri, o güzelim meclisleri, toplantıları birilerini karalamak ile kirletme,
7.7)- Oturduğumuz-kalktığımız yerleri, o güzelim meclisleri, toplantıları mukabele-i bi’l-misil kâide-i zâlimânesi ile kirletme doğru değil.
7.8)- “Terörist!” dediler, “Terörist senin kendin!” demek.. “Hâin!” dediler, “Hâin senin kendin!” demek.. Kalktı bir kendini bilmez, “fırak-ı dâlle!” dedi, “Fırak-ı dâllenin tâ kendisi, sensin!” filan demek…Bunlar ile insan, hiçbir şey kazanamaz; bütün bunları Allah’a havale etmek lazım.
7.9)- “Senin, benim hâlimi bilmen, benim Senden bir şey istemenden müstağnî kılıyor.” şeklinde, biri de nazmen ifade ediyor:
“Rabbimin bilmesi, her şeyi bilmesi, beni O’ndan bir şey talep etmekten ve O’na ihtiyaç arz etmekten müstağnî kılıyor!” diyor.
7.10)- “İnsân-ı Kâmil”. İnsan, öyle bir noktaya ulaşmaya müsait mahiyette yaratılmış.Kendi mahiyetine karşı saygısızlıkta bulunmamalı!..
7.11)- Allah’ın bu güzel sanatına karşı, maddî anatomisine karşı, manevî anatomisine karşı,bu sanat-ı İlâhiyeye karşı hakaret sayılır [10]
—
8)- ALLAH (CELLE CELÂLUHU) AHSEN-İ TAKVÎME MAZHAR YARATTIĞI HALDE, AYNI ZAMANDA SENİ OLDUĞUN YERDE DE BÖYLE YAPAYALNIZ BIRAKMAMIŞ, YOL, REHNÜMA, MİHRAB, PUSULA, İMAM, SARSILMAZ BİR SÜTUNA DAYANDIRMIŞ.”
8.1)- Allah (celle celâluhu) böyle ahsen-i takvîme mazhar yarattığı halde, aynı zamanda seni olduğun yerde de böyle yapayalnız bırakmamıştır.
8.2) Önüne serdiği şeyler ile Kendine (celle celâluhu) doğru gidecek yolları göstermiş;
8.3)- Sana lütfettiği rehnümâlar ile, pusulalar ile mihrabını işaretlemiş, “Oraya yönel!” demiş. Mihrabını işaretlemiş, “Oraya yönel!” demiş…
8.4)- Sadece mihrapla yanılabilirsin, aklını yetmeyebilir; fakat mihraba bir de bir imam dikmiş/koymuş, “Bakın, şu imamın arkasında bulunun!” demiş. Evet, “Muktedâ-i Küll, Rehber-i Ekmel, Ahsen-i Takvîmin Âbide Şahsiyeti, Hazreti Rûh-u Seyyidi’l-Enâm…Canımız O’na kurban olsun!..
“Ne mutlu bizlere ki, öyle sarsılmaz/yıkılmaz bir Sütuna dayalı bulunuyoruz!”
Richter ölçeğine göre on nispetinde zelzele olsa, devrilmeyecek bir âbide şahsiyet… Ve siz o İmamın arkasında bulunuyorsunuz.
Allah, O’nun arkasında bulunmama mahrumiyeti yaşatmasın size-bize!..
—
9)- EY İNSAN/YOLCU/ ADANMIŞ/ MÜMİN! AYAĞA KALK, KENDİN OL VE GAYE-İ HAYALİNE DOĞRU İRADÎ OLARAK YÜRÜMEYE BAK!..
9.1)- Ey İnsan! Ruhuna yabancı kimselerin güdümüne girme,
9.2)- Ey İnsan! başkalarının düşünce çağlayanları içinde bilemediğim bir hedefe sürüklenme;
9.3)- Ey İnsan! ayağa kalk, kendin ol ve gaye-i hayaline doğru iradî olarak yürümeye bak!..
9.4)- Ey İnsan! Başa gelen ne olursa olsun, balyozlar olsun… Bunların hiç birinin önemi yok!.. “Yol, bu; devran, bu!” deyip hep o yolda yürümek lazım, Allah’ın inayeti ile. [11]
9.5)- Sakarya Şiiri’nde söylüyor: “Yol onun, varlık onun, gerisi hep angarya / Yüzüstü çok süründün, ayağa kalk, Sakarya!..” Sana-bana hitap… Esasen, “Başkalarının güdümünde olma, başkalarının düşünce çağlayanları içinde bilemediğim bir hedefe doğru sürüklenme!..Yeter yahu, ayağa kalk, kendin ol; hedeflediğin yere doğru iradî olarak yürümeye bak!” demek, bu.
—
10)- MECLİSLER, HEP BU MÜZAKERELER (DÜNYA, MÜ’MİNCE NASIL ONARILACAK İSE) İLE DEĞERLENDİRİLMELİ; YAPILACAK İŞLER, HEP BU İSTİKAMETTE OLMALI.
10.1)- Onun için meclisler, hep bu müzakereler ile değerlendirilmeli; yapılacak işler, hep bu istikamette olmalı.
10.2)- Dünya, mü’mince nasıl onarılacak ise, bir bağ gibi, bir bahçe gibi, dikenlerden nasıl arındırılacak ise, güllere nasıl imkan verilecek ise, bülbüllerin şakımasına nasıl zemin hazırlanacak ise, onu, ona göre yapmalısınız!..
10.3) Neden? Çünkü bir kere, Cenâb-ı Hakk’ın Esmâsının aynaları. İki: Âhiretin mezraası.
10.4)- Bu dünyayı hâristana, diken tarlası haline getirmemek için, ona göre onaracaksınız!..
10.5)- Burada ekiyorsun, tohum saçıyorsun; orada o başaklar ile karşılaşıyorsun. Burada fideler dikiyorsun, orada selvilerin gölgesinde yaşıyorsun; selvi oluyor, Cennet ağaçları haline geliyor.[12]
10.6)- İmam Gazzâlî hazretlerinin ifadesiyle- “Mühlikât”a (helak edici faktörlere, hafizanallah) bakan yanıyla “Dünya pislik yığınıdır ve onun arkasından koşanlar da kilâbdır!” buyuruyor. O duruma düşmemek lazım. Düşmemişsiniz Allah’ın izni-inayeti ile.
10.7)- Cenâb-ı Hakk’ın lütfettiği şeyleri ne seviyede değerlendirmişsiniz, onu O bilir ve bu değerlendirmede herkes de müsâvî değildir, farklı farklıdır. [13]
10.8)- Cenâb-ı Hak, bu imkânları size bahşetmiş ise, bize bahşetmiş ise, elin-âlemin bu mevzuda deyip-ettiklerine takılmama,
10.9)- Cenâb-ı Hak, bu imkânları size bahşetmiş ise, bize bahşetmiş ise,lisanımızı kirletmeme,
10.10)- Cenâb-ı Hak, bu imkânları size bahşetmiş ise, bize bahşetmiş ise, düşünce ufkumuzu kirletmeme,
10.11)- Cenâb-ı Hak, bu imkânları size bahşetmiş ise, bize bahşetmiş ise, meclislerimizi kirletmeme, hep mâbed gibi tutma esas olmalıdır. Mâbed gibi…
Nasıl oralarda olumsuz şeyler konuşulmaz!..
Oralarda Allah zikredilir..
Allah’a kullukta bulunulur..
kemerbeste-i ubudiyet içinde “ibadet”, “ubudiyet” ve “ubûdet” icrâ edilir..
iki büklüm olunur, Allah karşısında.. secdeye varılır, Allah’a en yakın hâle gelinir.
Bence bütün meclislerimiz, birer mâbed gibi olmalı!..
10.11)- Cenâb-ı Hak, bu imkânları size bahşetmiş ise, bize bahşetmiş ise, meclislerimizde, Hep oralarda güzel şeyler seslendirilmeli!.. [14]
—
11)- BU BİZİM MADDÎ-MANEVÎ TERAKKİMİZE MEDÂR OLMALI!… AMA BUNLAR, ANCAK BASİRET, FETÂNET VE O’NUN İNAYETİYLE OLUR.
11.1)- Bu bizim maddî-manevî terakkimize medâr olmalı!…Ama bunlar, ancak basiret, fetânet ve O’nun inayetiyle olur.
“Allah’ım! Bize yüksek bir basiret, engin bir fetânet lütfeyle!..
“Bizi kaymaktan, sapmaktan, değişik şeylerin olumsuz delâletlerinden muhafaza buyur!”
—
12)- EY İNSAN/YOLCU/ ADANMIŞ/ MÜMİN! DOSDOĞRU OLURSANIZ, ETRAFINIZDA DOSDOĞRU HÂLELER OLUŞUR
12.1)- “Allah’ın emrettiği gibi dosdoğru ol!” Dosdoğru olursanız, etrafınızda dosdoğru hâleler oluşur;
12.2)- dosdoğru olursanız, O’nun (sallallâhu aleyhi ve sellem) etrafında oluştuğu gibi, dosdoğru hâleler oluşur.
Kamerin etrafındaki aydınlık gibi…
Cenâb-ı Hak, öyle olmaya muvaffak kılsın!.. Âmin.
***
BÖLÜM-2:
TİN SURESİ TEFSİRİ İLE “EŞYANIN PERDE ARKASINA, HATTA VERÂLARIN VERÂSINA AÇILMA” : “BAK, BU KIYMETTE YARATILMIŞSIN, KIYMETİNİ BİL!..”
Bazı yerler, eşyanın perde arkasına, hatta verâların verâsına açılma adına menfez gibidirler ki, Tûr-i Sînâ ve Beled-i Emîn o mekânların başında gelmektedir.
İnsanın -bir yönüyle- genlerinde/mahiyetinde bu iki şey arasında gelip-gitme var.
Kur’an-ı Kerim’de değişik yerlerde bu husus nazara veriliyor; mesela herkesin bildiği Kısâr’dan (kısa surelerden) bir misal diyeyim:
[ “TÎN’E, ZEYTÛN’A (İNCİR VE ZEYTİNE) KASEM OLSUN!” (Tîn, 95/1) ]
1)- Allah diyor, yemin ediyor. bir de tembihte bulunuyor Allah; “Yemin ederim!” diyor, “And olsun! Kasem olsun!” diyor.
[ Bunlar, kasem ile alakalı; fakat çok önemli bir şey söylüyor bunca kasem ettikten sonra. Bakın, Kıtmîr, sadece kendi kabiliyetim ölçüsünde onlara küçük birer işarette bulundum. Sizler, derinlemesine düşündüğünüz zaman, çok şeyler çıkarabilirsiniz, Allah’ın izni-inayetiyle ]
2)- Tin’e, zeytûn’a (incir ve zeytine) Bunların hepsinin kendine göre yerleri var. Bilemiyoruz onların sırlarını; Cenâb-ı Hakk’ın o “tekvinî emirler” içinde onlara daha neler yüklediğini bilemiyoruz. analizlere tâbi tutularak “Niye Allah bunlara yemin etti!” konusu araştırılmalıdır.
[ İlim adamlarından ikisi, Tîn ile Zeytin ve aralarındaki münasebet konusunda araştırma yapmışlar; kolonlardaki problemlere karşı çok iyi geldiğini denemişler, görmüşler; dolayısıyla Kur’an-ı Kerim’in bu mucizesi karşısında ihtida etmişler. Şimdi mesele sadece buna ait değildir esasen.
O, günümüzün farmakologları (ilaç bilimcileri) tarafından laboratuvarlarda tahlil edilmeye vabeste bir husustur; analizlere tâbi tutularak “Niye Allah bunlara yemin etti!” konusu araştırılmalıdır.]
3)- Zât-ı Ulûhiyet, o dosdoğru, hakikaten doğruluğu ile kavrandığı takdirde insanın içinde ihtizazlar, heyecanlar hâsıl edecek beyanını ifade ederken yemin ediyor.
4)- O beyan zaten kendisini kabul ettirecek derinlikte; ona kendi derinliği ile baktığınız zaman siz, onu duyacaksınız.
—
[ TÛR-İ SÎNÂ’YA DA KASEM OLSUN!” (Tîn, 95/2) ]
1)- “Tûr-i Sînâ”, kutsal bir yer olması itibarıyla, Allah (celle celâluhu) orada Kendi azamet ve Ulûhiyetine uygun/mütenasip şekilde, çok sevdiği, beş tane büyük peygamberden biri olan Hazreti Mûsâ’ya sesleniyor. Demek ki seslenme mevzuunda en müsait yer, orası.
2)- Tekvînî emirler açısından da -büyük müfessirin ifade buyurduğu gibi- oranın altında çok ciddî zenginlikler var esasen.
3)- Cenâb-ı Hakk, seyyidinâ Hazreti Musa’ya Kendi büyüklüğünü aksettirecek şekilde ve bir yönüyle Hazreti Musa’nın da büyüklüğünü ortaya koyucu mahiyette, hitap ederken, orada hitap ediyor. Neden Medyen’de değil, neden Eyke’de değil, neden yolun başka bir yerinde değil, Tûr-i Sînâ’da oluyor?!.
4)- Firavun’un karşısına çıkacağı zaman, manevî donanımını orada alıyor. Demek öyle bir yer; Allah, oraya da kasem ediyor:
—
[ VE BU EMİN BELDEYE (MEKKE ŞEHRİ’NE) ANDOLSUN.” (TÎN, 95/3) ]
1)- “Kim oraya girerse, (taarruz ve korkudan) emin olur.” (Âl-i Imrân, 3/97) deniyor: “Oraya giren, emindir!”
[ Dolayısıyla orada savaş olmuyor. Ha, gelir, tecavüz ederler ise, saldırırlar ise, “tedâfuî savaşlar” olur. “Ebedî Risalet” kitabında ifade edildiği gibi, tedâfuî savaşlar olabilir ama bunun dışında orası Beled-i Emîn’dir. Oraya sığınan insana ilişilmez, oraya gelen insanlara ilişilmez; onlar, bağra basılır ve korunur. “Beled-i Emîn” deniyor…]
2)- Bir de Kâbe, Hazreti Âdem yeryüzüne indirilip orada tavaf ettiği zaman da, Hazreti İbrahim tavaf ettiğinde de, belki Cibrîl, Mikail, İsrafil, Azrail, Hamele-i Arş, Mukarrabîn, Kerûbiyyîn, Mühimmîn gibi melâike-i kirâm diyorlar ki: “Sen gelip burayı tavaf etmeden evvel, biz yıllarca binlerce sene evvel burayı çend defa tavaf ettik.”
3)- Doktor Zağlûl’un ifadesiyle, “Jeolojik dönem itibarı ile yeryüzünde ilk defa yaşamaya müsait oluşan zemin, orası.” İlk defa yaşamaya müsait bir zemin… Kim bilir daha nelerin mazharı…
4)- Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem), “Allah’ın en evvel var ettiği, benim nurumdur.” buyuruyor.
5)- Sonra tekvinî emirler veya kevnî hadiseler açısından da belki ilk defa nazar-ı İlahî’ye mecla olan bir yer, mazhar olan bir yer: Kâbe.
6)- Onun için Efendimiz’in tev’emi (ikizi); yani, İlm-i İlahî veya -ne diyelim- hikmet-i İlahiye rahm-i mâderinde -hikmet-i İlâhiye rahm-i mâderinde- mayalanan iki büyük hakikat var: Biri, Hakikat-ı Ahmediye hakikati; bir de Kâbe hakikati.
[ Onun için Mekke’den ayrılırken de dönüp ağlamıştı; “Beni buradan uzaklaştırmasalardı, Ben, senden ayrılmayacaktım!” demişti. Ama Cenâb-ı Hak, Medine yolunu göstermişti. “Yesrib”, medeniyet merkezi “Medine” olacaktı. Allah, onu murad buyurmuş, “bin”in yerinden “yüz”ün yerine göndermişti O’nu; ikisine de can kurban!.. Beled-i Emin…]
—
[ MUHAKKAK, BİZ İNSANI EN MÜKEMMEL DONANIM VE SURETTE YARATTIK.” (TÎN, 95/4) ]
1)- Sonra ne diyor, bakın; bu dört şeye kasem ettikten sonra… Dört şeye Allah “Yemin olsun!” diyor. Sonra, لَقَدْ خَلَقْنَا الإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ “ “Ahsen-i takvîme mazhar yarattım Ben insanı!..”
2)- İnsan, iç ve dış donanımı, kaynağı Hak inayeti güzellerden güzel sureti, vicdanî genişliği ve mahiyet zenginliği ile bir kıvam örneği ve “ahsen-i takvîm” âbidesidir.
3)- Bir yönüyle insan, âdetâ bir “mir’ât-ı mücellâ”dır, Zât-ı Ulûhiyeti aksettiren. Allah (celle celâluhu) o aynada tecellî eder.
[ İnsan, öyle bir mir’ât-ı mücellâ… Bu tabiri çok kullanmışlar: İnsan, bir mir’ât-ı mücellâ. “Bir kitabullah-ı azâmdır serâser kâinat / Hangi harfi yoklasan manası hep Allah çıkar.” (R. M. Ekrem) Fakat o kâinatta ne sergilemiş ise, o meşherde ne sergilemiş ise, Allah (celle celâluhu), bir fihrist halinde, insan hakikatinde onu derç etmiştir. ]
4)- Onun için, insan kalbi -bir yönüyle, evet bir yönüyle- Cenâb-ı Hakk’ın tecelligâhıdır. Gönül, tecelligâh-ı İlahîdir.
[ Başkaları başka türlü diyor: “Dil beyt-i Hudâ’dır, ânı pâk eyle sivâdan / Kasrına nüzûl eyleye, Rahman, gecelerde.” Böyle müteşâbih ifadelerden kaçtığımızdan dolayı biz diyoruz ki: Gönül, tecelligâh-ı İlahîdir.
5)- O mir’âta Allah tecelli edince, insan orada O’nu görüyor gibi oluyor; lâakall mevcudiyetini, aksine ihtimal vermeyecek şekilde, riyâzî bir katiyet üstünde, hatta onun da üstünde, “İki kere iki, dört eder.” katiyetinin de üstünde, vicdanında derinlemesine duyuyor.
6)- Âdetâ bütün kâinatı okuyabilmeye vesile bir mercekler, bir adeseler veya bir teleskoplar, bir rasathaneler mecmuasıdır insan; öyle bir varlıktır.
7)- Bak, bu kıymette yaratılmışsın, kıymetini bil!..”
Cenâb-ı Hak, mezkûr ayette de insanın kıymetini vurguluyor ve adeta bir şey diyor burada: “Bak, bu kıymette yaratılmışsın, kıymetini bil!..”
8)- Sen, donanımın içindeki o temel unsurları tam yerinde kullandığın zaman, tıpkı Hazreti Cebrail’in Efendimiz’e Miraç’ta dediği gibi: “Yürü, top Senin, çevkân Senindir bu gece!” denir sana da.
[ “Ben, bir adım daha atsam, yanarım; Sen yürü!” diyor. Şimdi, Efendimiz (sallallâhu aleyhi ve sellem) cismâniyeti, bedenî olması, bir insan olması, maddî bir varlığa sahip olması itibarıyla, tamamen ruhânî ve çok önemli bir misyonun sahibi olan bir meleğin önüne geçiyor. İşte insan, öyle bir donanımla yaratılmış bir varlık. ]
9)- O varlık hakkında Yüce Yaratıcı, buyuruyor, “güzeller güzeli, kıvamında bir varlık, eksiği olmayan…”
[ Bunu, insanın maddî-manevî anatomisiyle ilgilenenler bilirler. Gerçi, “manevî anatomi” ile çok meşgul olanlar, yok. Hani Pedagoglar, Psikologlar meşgul olabilirler; fakat ele alınması lazım.
Ama insanın “maddî anatomi”si bile ele alındığı zaman, baş döndürücü inceliklere hâiz bulunduğu görülür. Sadece, zannediyorum, göze ait esrâr gözcüler tarafından tam teşrîh yapılsa, bir teşrîh masasına konarak bir analizde bulunulsa, çoklarının başı döner!.. Bir kulak, aynı şekilde analize tabi tutulsa -erbâbı var burada, bahsediyordu bir şeyden- insanın başı döner. Ee bütün mahiyet-i insâniye nazar-ı itibara alındığı zaman…
Bazı şeyleri yeni yeni öğreniyoruz. Mesela, refleksololji uzmanı, insanın ayaklarının altını gıdıklamak suretiyle bir şey yapıyor; “Burası, vücudun şu noktasına kumandada bulunuyor; burası, şu noktaya kumandada bulunuyor; burası, şu noktaya kumandada bulunuyor!” falan diyor.
İnsanın “maddî anatomi”si tepeden tırnağa bir analize tâbi tutulduğu zaman, insanın başını döndürecek mahiyettedir.
10)- Bir de Allah (celle celâluhu) onu diyor ve aynı zamanda adeta “Konumuna göre hareket et! Bak, seni, maddî yapın itibarıyla, manevî yapın itibarıyla en güzel şekilde, en mükemmel donanımla yarattım.” buyuruyor.
[ Bir de manevî anatomiyi düşünün. Mesela, insanın sadece Latife-i Rabbâniye’sini, Sır’rını, Hafâ’sını, Ahfâ’sını düşünün. Vicdanı, vicdan mekanizmasını düşünün.
Bir de bunları tahlil edin; erbabı, onları da tahlil edebilir.
Bu maddî-manevî yapısıyla öyle baş döndürücü bir mahiyete hâizdir ki insan, hakikaten mahiyet-i insâniyeye âşık olmamak mümkün değil.
Şimdi Süleyman Çelebi’nin biraz evvel geçen sözünü anlıyor musunuz?!.
Allah (celle celâluhu) adeta diyor ki: “Bak, insan, âşık olunacak bir varlıktır!” Âşık olunacak bir varlıktır!.. Zât-ı Ulûhiyet diyor:
—
[ “SONRA DA ONU EN AŞAĞI DEREKEYE DÜŞÜRDÜK.” (TÎN, 95/5) ]
1)- Allah, imhâl eder fakat ihmal etmez; verilen mühleti değerlendiremeyen, bilakis ömrünü cismâniyet mahbesinde geçiren kimseler, her an biraz daha gayyaya gömülür ve “esfel-i sâfilîn”e doğru sürüklenirler.
2)- “Sümme” (ثُمَّ) diyor orada; “Sümme” (ثُمَّ). İstikbale müteallik meseleleri ifade etmede, “Sin” (سَـ), “Sevfe” (سَوْفَ) ve “Sümme” (ثُمَّ) kullanılır. Sümme, en sonra gelir. “Sümme” (ثُمَّ) diyor orada. Demek ki insana bir fırsat veriliyor: bir süreye ihtiyacı var.
[ Bir çocukluk dönemi esasen… Bir yönüyle, aklını kullanabilecek hâle gelmeli, kâinat kitabını okumalı; Kur’an’ın kainat kitabını okuduğunu duymalı.
Böyle bir süreye ihtiyacı var. Hemen birden bire Allah (celle celâluhu), “Sen dünyaya geldin, üç yaşındasın, beş yaşındasın; yapman gerekli olan şeyi yapmadığın takdirde okurum senin canına!” demiyor. ]
3)- Her kelime mucize, Kur’an-ı Kerim’de… ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ Sonra esfel-i sâfilîne baş aşağı… Cehennem’in en derin çukuruna iteceksek, çok sonra…
[ Başka bir ayet-i kerimede şöyle buyuruluyor: “Size, düşünüp ders alacak kimsenin düşünüp ders alacağı (ve gereğini yapacağı) kadar bir ömür vermedik mi? Hem size, uyarıcı olarak peygamber de gelmişti.” (Fâtır, 35/37) “Düşünebilecek insanların düşüneceği kadar onları muammer kılmadık mı?!” diyor burada. Demek ki insanın ömrü, hakikaten, Cennet’i peyleyecek kadar, Zât-ı Ulûhiyet’in cemâl-i bâ-kemâlini müşahede için -Aynı tabiri (“peyleme” tabirini) kullanmayacağım/kullanamayacağım, saygısızlık olur.- kesb-i istihkak edecek kadar…]
4)- “Biz ona mehiller verdik.” İmhâl ettik, imhâl ettik, imhâl ettik: “Bak, biraz daha halini düzelt.
[ Biraz daha -esasen- Kur’an aynasında, Hazreti Rasûl-i Zîşân’ın beyanları aynasında kendine bak. Günde birkaç defa o aynanın karşısına dikil, kendine bak!.. Kravatını düzelt, ona göre.. yakalarını düzelt, ona göre.. külahını düzelt, ona göre.. saçlarını fırçala, ona göre.. sakalına-bıyığına bak, ona göre…
Günde birkaç defa Kur’an aynası, Sünnet-i Sahîha aynası ve selef-i sâlihînin ictihâd-ı sâfiyâneleri aynasında kendine bir kere daha bak.
Bir hey’et-i âliyenin karşısına çıkmak için, ehl-i dünya ayna karşısında kendilerine nasıl makyajlar ile, falanlar ile, filanlar ile bakım yapıyorlarsa, ha bizimki de o. ]
5)- Mü’min, kendisine öyle bakmalı; Kur’an aynasında bakmalı:
[ “Allah karşısına çıkacak durumda mıyım?
Şu anda Rasûl-i Zîşân temessül buyursa, ben, karşısına çıkacak durumda mıyım?
Bû-Bekr u Ömer u Osman u Ali temessül buyursalar, karşılarına çıkacak durumda mıyım?!.”
Allah (celle celâluhu), mehil üstüne mehil veriyor: Bir de sizi, sizin tezekkür, tedebbür ve tefekkürünüz ile başbaşa bırakmamış; bir yönüyle, ulaşılması gerekli olan şeylere, o argümanları kullanmak suretiyle ulaşamayabilirsiniz.
6)- Sizin içinizde heyecan uyaracak, vicdanınızı uyaracak, kalbinizi uyaracak tertemiz bir ses ve soluk ile Allah (celle celâluhu) aynı zamanda sizi ikaz buyuruyor.
Bazı tefsirlerde diyorlar ki: “Bir insanın saçının-başının ağarması, o uyarıdır.”
Artık yaşlanınca, sakalı bitince, yüzünde buruşukluklar meydana gelince, onlar da hatırlatıcı birer unsur oluyor:
“Acib bir kârubân-hane bu dünya / Gelen gider konan göçer bu elden // Vefası yok sefası yok fani hülya / Gelen gider konan göçer bu elden.” (Alvarlı Efe Hazretleri) “Yalancı dünyaya aldanma yâhû / Bu dernek dağılır dîvân eğlenmez / İki kapılı bir virânedir bu / Bunda konan göçer, konuk eğlenmez.” (Hz. Aziz Mahmud Hüdâî) Birincisi, Alvar İmamı Muhammed Lütfî Efendi’nin; ikincisi de Aziz Mahmud Hüdâî hazretlerinin.
7)- Ona bu maddî-manevî sahip olduğu, hâiz bulunduğu şeyleri kullanma fırsatı verdik!
[ İmhâl imhâl üstüne, imhâl imhâl üstüne… Önüne neler serdik neler serdik!
Ne sergiler ile onun dikkatini çektik; “Aman, doğru oku!” dedik.
Fakat okumayanlar var ya, işte onları da ثُمَّ çok uzun süre sonra, رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ.
Bu açıdan insan, “A’lâ-i illiyyîn” ile “Esfel-i sâfilîn” arasında gel-gite müsait bir mahiyette yaratılmış, çok garip hilkatte bir varlıktır.
Ya a’lâ-i illiyyîn-i kemâlâta çıkacak, Hazreti Rûh-u Seyyidi’l-Enâm gibi veya “Esfel-i sâfilîn”e sukût edecek Ebu Cehil gibi, Amnofis gibi… Esfel-i sâfilîne…
Saddam da olur mu, Kazzâfî de olur mu? “Hevâsını ilah edinen kimse…” (Câsiye, 45/23) Hevâsını, kendi arzularını, kendi isteklerini ilah edindi.. kendisine tapar hale geldi.. kendisine ölmez gibi baktı.. dünyada ebedî kalacak gibi baktı..
Çağın Sözcüsü’nün beyanı ile “bilerek dünya hayatını âhiret hayatına tercih etti..” kendini görmeyi -hâşâ ve kellâ- Zât-ı Uluhiyeti müşahedeye tercih etti… Bir, böylesine esfel-i sâfilîne sukût etme var; bir de a’lâ-ı illiyyîn-i kemâlâta yükselme durumu var. ]
DİPNOTLAR:
[1] “Allah’ım, dünyada bize güzellikler, seçkinlikler, imkânlar, debdebeler, ihtişamlar, saraylar, villalar, filolar, kilo kilo altınlar, evlâd u ıyâller, izimizi takip edecek, bizi izleyecek nesiller, hiç sönmeyecek ikbal ışıkları/meşaleler…” filan derler. رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا “Bize vereceğini bu dünyada ver!” Kur’an diyor ki: “Âhirette, onlar için bir nasip yoktur.” Bir de burada mesele “Kalkale” harfi ile vurgulanıyor ki, iyice kulaklarda tın tın tınlasın; iç musiki açısından… Çok iyi bilsinler ki -nöronları harekete geçirecek bir sesle- وَمَا لَهُ فِي اْلآخِرَةِ مِنْ خَلاَقٍ. Evet, her şeyi mucizedir Kur’an’ın.
[2] Diğer taraftan (Bakara, 2/201) Bazıları da var ki, o en güzel saatleri, en güzel ânları, en güzel yerleri, en güzel mekanları, Arafat’ta Arafat’ı, Müzdelife’de Müzdelife’yi, Mina’da Mina’yı, Kabe’nin etrafında tavaf ederken onu, şeytanı taşlarken onu, hep “Hasene, Allah’ım, hasene!..” deyip, “Güzellik, Allah’ım, güzellik!.. Sen neye güzel diyor isen, o!” duasıyla değerlendirirler.
[3] Usûlüddin açısından meseleye bakılacak olursa, “hüsn-i şer’î” denir ona, “hüsn-i aklî” değil. Bazen bunlar örtüşür. Aklın güzel veya kötü gördüğü şeylere muhakkikine göre “hüsn-i aklî” ve “kubh-i aklî” denmiştir. Ama asıl mesele, dinin güzel gördüğü, Kur’an’ın güzel gördüğü, Sünnet’in güzel gördüğü ve çirkin gördüğü şeyler… Çirkin görülen şeyler, İmam Gazzâlî ifadesiyle, birer “mühlikât”tır; kahredici, mahvedici faktörler şeklinde görüp yılandan-çıyandan kaçıyor gibi kaçmak lazım onlardan. İyi şeylere gelince, onların arkasına takılma, ne pahasına olursa olsun, hep onları dillendirme, onları realize etmeye çalışma ve onların arkasından koşma icap eder.
[4] Süleyman Çelebi, bu meseleyi ifade ederken “Gel Habibim! Sana âşık olmuşam / Cümle halkı, Sana bende kılmışam!”diyor. Ne var ki, sâhib-i salahiyet, Çağın Sözcüsü “aşk” sözünün Zât-ı Ulûhiyete nispetini uygun görmüyor. Fakat Allah’ın (celle celâluhu) o Zât’a (sallallâhu aleyhi ve sellem) karşı fevkalade muhabbetini ifade etme adına, “muhabbet” kelimesini yeterli bulmadığından, o saf, temiz, duru Anadolu insanı -Hazreti Pîr, ona “ihlaslı” diyor- o mülahazayı “aşk” kelimesiyle ifade etmiş.
[5] Bu açıdan, zannediyorum sizler de aynı kanaattesinizdir. Hani, şöyle diyebilirim: “Azîzim, rehberim, pîrim, efendim, şem’-i tâbânım / Ziya-i himmetimdir her iki âlemde devrânım / Benimle müttefiktir bu recâda cümle ihvanım / Aman ey kutb-ı ekrem, gavs-ı âzam, şah-ı devranım / Nazardan dûr kılma bendegânı, gözde sultanım.” (Ketencizâde; Pîr-i Küfrevî hazretlerinin halifelerinden birisi.)
[6] Ama “şahsî kemâlât” derken, biz çok defa “kerâmet” gibi, “havada uçma” gibi, “suda batmama” gibi, “tayy-ı zaman” ve “tayy-ı mekân”a mazhar olma gibi çok harikulade şeyler -mucizelere nazaran zılliyet ölçüsünde, izafilik ölçüsünde bir kısım hârikulâde şeyler- sergileme şeklinde anlıyoruz.
[7] Bir kısım rivayetlerde, sahabe diyor ki: “Bu ayet nâzil olduktan sonra Efendimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) mübarek saçlarında, o güzel saçlarında -Kâkül-i gülberglerinin tek teline Kıtmîr bin defa kurban olsun! Zannediyorum bu recâda da benimle müttefiktir ihvânım!- kısmen beyazlamalar meydana geldi!” شَيَّبَتْنِي سُورَةُ هُودٍ Veya bir yönüyle O’nda öyle bir karın ağrısı haline, öyle bir şakak zonklaması haline geldi ki, âdetâ huzurunu aldı-götürdü.
[8] Güftügû, Farsçadan gelen bir kelime. Güft, gûyend, güften, gûyende… O, Arapça’da “nasara, yensuru, nasran, fehuve nâsirun…” dediğimiz gibi. Onu, Türkçemizde de kullanırız fakat saf bir Türkçe ile ifade edecek olursak “dedikodu” diyebiliriz.
[9] Ortalığı zift kanalı haline getirenleri de görüyor… Onlar öyle dediler diye, “Ben de mukabele-i bi’l-misilde bulunayım!” demek suretiyle, ağız ile yapacak olursan, ağzını kirletmiş olursun; bakışlarınla aynı şeyleri ifade edersen, gözlerini kirletmiş olursun; kulakların ile olmayacak şeyleri dinleyecek olursan, kulaklarını kirletmiş olursun. Zaten yarısı uykuda, beyninde hareket halinde olan nöronlarını bunun ile kirletmiş olursan, onları da öldürmüş olursun. Zaten yarısı veya üçte biri ya çalışıyor ya çalışmıyor. Nörologlar kusura bakmasınlar, varsa içinizde. Evet, öyle deniyor; zannediyorum, Enbiyâ-ı ızâm, onun tamamını çalıştırmaya muvaffak kılınmış. Onun için Elmalılı Hamdi Yazır, tefsirinin birinci cildinde, Bakara sure-i celîlesinde diyor ki: “Bu ne müthiş bir fetânet ve ne müthiş kabiliyettir ki, ayakları arzda, yeryüzünde durduğu halde, gökler ötesi âlemlerle münasebete geçiyor!..”
[10] Evet, insan… Mutlak manada -Cîlî’nin ifadesiyle- “İnsân-ı Kâmil”. İnsan, öyle bir noktaya ulaşmaya müsait mahiyette yaratılmış. Bence kendi mahiyetine karşı saygısızlıkta bulunmamalı!.. Hakaret sayılır; Allah’ın bu güzel sanatına karşı hakaret sayılır; maddî anatomisine karşı hakaret sayılır; manevî anatomisine karşı hakaret sayılır; bu sanat-ı İlâhiyeye karşı hakaret sayılır. Şimdi, böyle bir hakareti irtikâp eden…
Burada antrparantez: Hazreti Pîr, kâfirin, mülhidin, münkirin ebedî Cehennem’de kalması mevzuunda bir hakikatten bahsediyor, bir anahtar beyan ortaya koyuyor: Kâinatta şu kadar tekvinî emirler, hep O’nu haykırdığı, hep O’nu ifade ettiği halde… Öyle sergiler yapılmış ki, o sergilerden hangi kareye baksan, O’nu ifade ediyor… Bunca şeye baktığı halde, bir kimse hâlâ “Allah!” diyemiyorsa, her şey, ondan davacı olur!.. Ee bunca şeyin davacı olması karşısında, onun binlerce sene Cehennem’de yanması icap eder. Bu manada, Hazreti Üstad, “Zira küfür; şu mektubât-ı Samedâniye derecesinde ve kıymetinde olan kâinatı manasız, gayesiz bir derekeye düşürdüğü için, bütün kâinata karşı bir tahkir olduğu gibi; bu mevcudatta cilveleri, nakışları görünen bütün esma-i kudsiye-i İlahiyeyi inkâr ile red ve Cenâb-ı Hakk’ın hakkaniyet ve sıdkını gösteren gayr-ı mütenâhi bütün delillerini tekzib olduğundan nihayetsiz bir cinayettir. Nihayetsiz cinayet ise, nihayetsiz azabı îcab eder.” diyor orada. Zannediyorum bir başkası da ondan evvel böyle bir söz söylememiş; ben hatırlamıyorum.
[11] -Geçen de “külünk”ü bir şeye bağlamışlardı, onun daha büyüğüne deniyor, taşları kıracak şeylere.- Külünkler ile başınıza vursunlar, manivelalar ile sağınızı solunuzu delsinler, kayaları parçalar gibi parçalasınlar…
[12] Bir diğer taraftan da âhiretin koridoru… Bir de insanların hevâ-i nefsine bakan yanı var ki, o yanını da işaretleyen Allah Rasûlü (sallallâhu aleyhi ve sellem) اَلدُّنْيَا جِيفَةٌ وَطَوَالِبُهَا كِلاَبٌ Dünya, bir cîfe, bir pislik yığınıdır. Sürekli onun arkasından koşturanlar, “Ev-bark!” diyenler, “Filo!” diyenler, “Villa!” diyenler, “Takdir!” diyenler, “Alkış!” diyenler, “Dünyevî hasene!” diyenler o cifeye koşan “kilâb”dır. Böyle deniyor. Tekilini söylemiyorum bunun; eğer çoğulu ile manasını anlamıyorsanız, Arapça bilenlere sorarsınız “Bu, neyin çoğulu?!” diye; söylerler size.
Allah Rasûlü, lisân-ı nezîhi ile, hep güzel şey konuşuyor; O’nun bütün konuşmaları bülbül şakıması. Fakat burada böyle demese, muktezâ-i zâhire muhalif düşer. Hani, Belagat ilminde bir “muktezâ-i hâl” var, bir de “muktezâ-i zâhir” var. Az önce zikredildiği gibi demezseniz, dediğiniz şey esas ifade etmek istediğiniz şeyi tam ifade etmez. Burada da Allah Rasûlü’nün (sallallâhu aleyhi ve sellem) lisân-ı nezîhinin söylediği o şey, öyle. Hazreti Peygamber Efendimiz, bu meseleyi böyle ifade ettiğine göre, demek mesele çok önemli. Dünyanın dünya cihetiyle, insanın hevâ-i nefsine bakan yanıyla, cismâniyetine bakan yanıyla, bohemliğine bakan yanıyla, hırsına, kinine, nefretine, gayzına, başkalarını karalamaya, -İmam Gazzâlî hazretlerinin ifadesiyle- “Mühlikât”a (helak edici faktörlere, hafizanallah) bakan yanıyla “Dünya pislik yığınıdır ve onun arkasından koşanlar da kilâbdır!” buyuruyor.
[13] Bazıları onu bir filiz haline getirmiştir, bazıları başak haline getirmiştir; bazıları bir başak değil, on tane başak haline getirmiştir, Allah’ın izni-inayetiyle ama yüz başak haline getirmesi de ihtimal dâhilindedir, yüz başak haline de getirilebilir.
[14] Neyden yükselen ses gibi içimize inşirah veren sesler veya bir Sabâ makamı gibi bizi gafletten uyaran bir makam olmalı; her şey öyle bir makam ile seslendirilmeli orada ve bu bizim maddî-manevî terakkimize medâr olmalı!…
